Είναι ίσως η σημαντικότερη προληπτική εξέταση για τον καρκίνο του μαστού σκοπός του οποίου είναι η ανίχνευση της νόσου στο αρχικό στάδιο και στην ουσία είναι μία ακτινογραφία των μαστών Χ χαμηλής δόσης, που παράγει εικόνες του μαστού. Η μαστογραφία είναι το μόνο εργαλείο διαλογής του καρκίνου του μαστού, που είναι γνωστό ότι μειώνει τους θανάτους από τη νόσο.
Τύποι μαστογραφίας & τεχνική
Υπάρχουν δύο τύποι μαστογραφίας: η απλή μαστογραφία και η ψηφιακή μαστογραφία, που ονομάζεται επίσης ψηφιακή μαστογραφία πλήρους πεδίου ή FFDM. Η τεχνική για την εκτέλεση τους είναι η ίδια.
Ένας εξειδικευμένος τεχνολόγος τοποθετεί και συμπιέζει το στήθος ανάμεσα σε δύο πλάκες. Οι πλάκες συνδέονται με μια πολύ εξειδικευμένη κάμερα, η οποία παίρνει δύο εικόνες του μαστού από δύο κατευθύνσεις. Στη συνέχεια ο τεχνολόγος επαναλαμβάνει την τεχνική στο αντίθετο στήθος. Για μερικές γυναίκες, μπορεί να χρειαστούν περισσότερες από δύο εικόνες για να συμπεριληφθεί όσο το δυνατόν περισσότερος ιστός.
Από την αρχή μέχρι το τέλος, η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 20 λεπτά. Μια διαγνωστική μαστογραφία διαρκεί γενικά περισσότερο χρόνο από μια μαστογραφία διαλογής επειδή χρειάζεται περισσότερες εικόνες από περισσότερες γωνίες.
Απλή μαστογραφία vs ψηφιακής μαστογραφίας
Οι δυο τύποι μαστογραφίας διαφέρουν στο μέσο καταγραφής της εικόνας του μαστού. Στην απλή μαστογραφία η καταγραφή γίνεται σε φωτογραφικό φιλμ και στην ψηφιακή μαστογραφία η καταγραφή γίνεται σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. Η εικόνα μπορεί στη συνέχεια να προβληθεί σε μια οθόνη υπολογιστή όπου συγκεκριμένες περιοχές μπορούν να διευρυνθούν ή να επισημανθούν. Εάν υπάρχει ύποπτη περιοχή, μπορεί ο ειδικός να χρησιμοποιήσει τον υπολογιστή για να την εξετάσουν πιο προσεκτικά. Οι εικόνες μπορούν επίσης να μεταδίδονται ηλεκτρονικά. Πολλές μελέτες έχουν δείξει και ηοι δύο τύποι είναι σχετικά ακριβείς στην εξέταση για καρκίνο του μαστού, όμως η ψηφιακή μαστογραφία είναι καλύτερη εξέταση διαλογής σε σύγκριση με τη απλή μαστογραφία για γυναίκες που:
- είναι κάτω των 50 ετών
- έχουν πολύ πυκνό μαστό
- εξακολουθούν να έχουν έμμηνο ρύση
- βρίσκονται σε κλιμακτήριο
Επομένως, ο μαστός με αυξημένη πυκνότητα και αδενικά στοιχεία που επηρεάζονται από της ορμονικές αλλαγές μπορεί να απεικονιστεί καλύτερα με τη ψηφιακή μαστογραφία.
Άλλα πλεονεκτήματα της ψηφιακής μαστογραφίας σε σχέση με την απλή είναι ότι:
1ον οι ψηφιακές εικόνες μπορούν να επεξεργαστούν καλύτερα και να αποθηκευτούν ευκολότερα και
2ον Εκπέμπει λιγότερη ακτινοβολία άρα είναι λιγότερο επικίνδυνη σαν εξέταση.
Πότε πρέπει να κάνει την πρώτη μαστογραφία μια γυναίκα χωρίς οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού;
Όλες οι γυναίκες, ανάλογα με την ηλικία τους και το οικογενειακό τους ιστορικό, θα πρέπει να υποβάλλονται σε τακτά χρονικά διαστήματα σε έλεγχο της καλής υγείας των μαστών τους. Σε γυναίκες χωρίς οικογενειακό ιστορικό, η πρώτη μαστογραφία ή η μαστογραφία αναφοράς, όπως λέγεται, θα πρέπει να γίνεται μεταξύ 35 και 40 ετών, συνηθέστερα σε ηλικία 37-38 ετών.
Εφ’ όσον η μαστογραφία χρησιμοποιεί ακτινοβολία, δεν είναι επικίνδυνο αν γίνεται συχνά;
Έχει υπολογιστεί ότι η δόση της ακτινοβολίας, που δέχεται μια γυναίκα σ’ έναν πλήρη ψηφιακό μαστογραφικό έλεγχο είναι ίση με την ακτινοβολία που δέχεται από το περιβάλλον σε τρεις μήνες. Άλλωστε, ο κίνδυνος από την εμφάνιση καρκίνου του μαστού είναι πολύ μεγαλύτερος σε σύγκριση με την ποσότητα της ακτινοβολίας, που λαμβάνει η γυναίκα όταν υποβάλλεται σε μαστογραφία.
Η ψηφιακή μαστογραφία είναι πιο αξιόπιστη από την κλασική;
Η βασική διαφορά της κλασικής ή αναλογικής μαστογραφίας με την ψηφιακή μαστογραφία είναι ότι στην αναλογική χρησιμοποιείται το φιλμ ως μέσο καταγραφής διαγνωστικών εικόνων, ενώ στην ψηφιακή χρησιμοποιείται ψηφιακός ανιχνευτής και ηλεκτρονικός υπολογιστής. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να έχουμε μαστογραφίες καλύτερης ευκρίνειας, με πιο αξιόπιστα αποτελέσματα και με χαμηλότερη ακτινοβολία.
Πόσο αξιόπιστη είναι η μαστογραφία, ιδιαίτερα για τη διάγνωση του καρκίνου;
H μαστογραφία εμφανίζει κάποιους περιορισμούς στις διαγνωστικές δυνατότητες της. Σε ό,τι αφορά την περίπτωση του καρκίνου, οι περιορισμοί εμφανίζονται με δύο μορφές: η πρώτη, ενώ υπάρχει καρκίνος μπορεί αυτός να μην φαίνεται στη μαστογραφία, οπότε γίνεται λόγος για «ψευδώς αρνητική» μαστογραφία και η δεύτερη, η μαστογραφία να δείχνει μία αλλοίωση η οποία να εκλαμβάνεται ως καρκίνος, αλλά στη βιοψία που ακολουθεί αυτό να μην είναι αλήθεια. Σ’ αυτή την περίπτωση γίνεται λόγος για «ψευδώς θετική» μαστογραφία.
Τα ψευδώς αρνητικά ευρήματα είναι συχνότερα σε νεώτερες γυναίκες με πυκνά στήθη και σε γυναίκες που βρίσκονται σε θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης, Το ποσοστό των ψευδώς αρνητικών υπολογίζεται πως αποτελεί περίπου το 10% των περιπτώσεων, δηλ. 1 στις 10 περιπτώσεις καρκίνου δεν γίνεται αντιληπτή στη μαστογραφία.
Η μαστογραφία υποκαθιστά την εξέταση μαστού; Κάνοντας μαστογραφία, μπορώ να είμαι ήσυχη;
Όχι. Η μαστογραφία δεν υποκαθιστά την κλινική εξέταση. Αντίθετα, θα πρέπει να αξιολογείται και από το μαστολόγο και πάντα να συσχετίζεται με τα ευρήματα από την κλινική εξέταση. Πολλές φορές χρειάζεται η γυναίκα να υποβληθεί και σε κάποιες άλλες, συμπληρωματικές εξετάσεις, για να υπάρχει τελικά σωστή και αξιόπιστη διάγνωση. Ασφαλώς η μαστογραφία πλεονεκτεί στην ανακάλυψη μη ψηλαφητών ανωμαλιών, αλλά και εκεί θα πρέπει να γίνεται κλινική συσχέτιση.
Μπορεί η κλινική εξέταση να μην ανακαλύψει την ύπαρξη καρκίνου και αυτός να φανεί μόνο στη μαστογραφία;
Βεβαίως. Η μαστογραφία μπορεί να ανακαλύψει καρκίνους με μέγεθος τόσο μικρό που να μην γίνονται αντιληπτοί από τα δάκτυλα του γιατρού κατά την ψηλάφηση. Επίσης μπορεί να δείξει τις μικροαποτιτανώσεις, ένα εύρημα που συχνά συνδέεται με το μη διηθητικό καρκίνο.
Κάθε πότε θα πρέπει να κάνω την τακτική προληπτική εξέταση με μαστογραφία;
Και σ΄ αυτό το θέμα υπάρχει διχογνωμία. Ορισμένες επιστημονικές εταιρείες και φορείς συνιστούν η τακτική μαστογραφία να γίνεται κάθε χρόνο, άλλες υποστηρίζουν να γίνεται κάθε δύο χρόνια. Για την κάθε ατομική περίπτωση, όμως, ο θεράπων γιατρός είναι σε θέση να επιλέξει το καταλληλότερο χρονικό διάστημα για την επανάληψη της προληπτικής μαστογραφίας.
Με ποια κριτήρια να επιλέγουμε το κέντρο που θα κάνουμε μαστογραφία; Ποιες προϋποθέσεις πρέπει να πληροί;
Τα κριτήρια με τα οποία θα πρέπει να επιλέγεται ένα κέντρο είναι η αξιοπιστία του, η οποία προκύπτει από το έμπειρο και εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, την τεχνολογία που διαθέτει, την ποιότητα και αξιοπιστία των εξετάσεων που διενεργεί και φυσικά τη γνώμη αυτών που το επισκέπτονται.
