Τι είναι το τεστ ΠΑΠ;
Το Pap test είναι μια εξέταση απλή, ακίνδυνη, ανώδυνη, χαμηλού κόστους με υψηλή διαγνωστική ακρίβεια, που έχει στόχο την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ανακαλύφθηκε από τον μεγάλο Έλληνα γιατρό και ερευνητή Γεώργιο Παπανικολάου πριν από 80 περίπου χρόνια και εφαρμόστηκε από τότε σε παγκόσμια κλίμακα σαν screening test. Είναι μια προληπτική κυταρολογική εξέταση για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Κάθε ετήσιος γυναικολογικός έλεγχος συνήθως περιλαμβάνει το κλασικό τεστ Παπ ή το νεότερο τεστ Παπ υγρής φάσης (Thin Prep).
Η εξέταση γίνεται με τη χρήση πλαστικού κολποδιαστολέα μίας χρήσεως για να υπάρχει πρόσβαση στον τράχηλο της μήτρας και βασίζεται στη λήψη κυττάρων με ειδικά βουρτσάκια από την εξωτερική επιφάνεια, αλλά και από το εσωτερικό του τραχήλου, τα οποία στέλνονται προς εξέταση σε Ιατρό Κυτταρολόγο, προκειμένου να εντοπιστεί εάν υπάρχουν πιθανές αλλοιώσεις στα κύτταρα του τραχήλου.
Ο στόχος της εξέτασης είναι η έγκαιρη διάγνωση προσβολής από τον ιο HPV και των επακόλουθων πιθανών προκαρκινικών ενδοεπιθηλιακών αλλοιώσεων, οι οποίες προηγούνται κατά πολλά χρόνια από την εκδήλωση καρκίνου του τραχήλου. Το τεστ Παπ ελέγχει την παρουσία προκαρκινικών ή καρκινικών κυττάρων στον τράχηλο, που είναι το κατώτερο τμήμα της μήτρας και βρίσκεται στο βάθος του κόλπου.Είναι δηλαδή στην ουσία μία ιδιαίτερα αποτελεσματική προληπτική εξέταση για την αποφυγή του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και εκτός από ενδεχόμενη κακοήθεια, μπορούν επίσης να ανιχνευτούν ορισμένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και λοιμώξεις του κόλπου και του τραχήλου.
Ποιος χρειάζεται ένα τεστ Παπανικολάου;
Όλες οι γυναίκες θα πρέπει να αρχίσουν να κάνουν τακτικό έλεγχο με τεστ Παπανικολάου μετά την έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας από την ηλικία των 18 ετών ή ένα χρόνο μετά την έναρξη των σεξουαλικών επαφών.
Θα πρέπει να κάνετε τεστ ΠΑΠ τακτικά, ακόμα και αν βρίσκεστε σε μονογαμική σχέση. Και αυτό επειδή ο ιός HPV μπορεί να είναι αδρανής για χρόνια, και στη συνέχεια ξαφνικά να ενεργοποιηθεί.
Οι γυναίκες ηλικίας άνω των 70 ετών με ιστορικό φυσιολογικών αποτελεσμάτων των test Pap είναι πιθανό να σταματήσουν να κάνουν τη συγκεκριμένη προληπτική εξέταση εκτός αν είναι ενεργές σεξουαλικά με καινούριο σύντροφο.
Πρέπει να τονίζεται στις γυναίκες αυτές, ότι αυτό δεν σημαίνει, ότι δεν πρέπει να ελέγχονται κάθε χρόνο για πρόληψη του καρκίνων των ωοθηκών, του ενδομητρίου, του αιδοίου και κυρίως του μαστού. Η ετήσια προληπτική κλινική εξέταση είναι απαραίτητη, όπως και άλλες εξετάσεις, που ενδεχόμενα θα υποδειχθούν από το γιατρό τους (μαστογραφία, υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων κ.ά.).
Κάθε πότε θα πρέπει να γίνεται το Pap test;
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας οφείλεται σε μόλυνση από τον ιό HPV, ο οποίος μεταδίδεται σεξουαλικά. Για το λόγο αυτό, συνιστάται όλες οι σεξουαλικά ενεργές γυναίκες να ξεκινήσουν την πρόληψη για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, με τεστ Παπ σε ετήσια βάση ή το αργότερο ανά τριετία από την ηλικία των 18-21 ετών.
Η έναρξη της κυτταρολογικής εξέτασης κατά Παπανικολάου πρέπει να συμπίπτει με την έναρξη των σεξουαλικών επαφών της γυναίκας και να γίνεται στη συνέχεια κάθε χρόνο. Αναφορές στα ΜΜΕ για λήψη του Pap test κάθε 3-5 έτη, αφορούν σε Εθνικά Συστήματα Υγείας όπου οι οικονομικοί πόροι είναι περιορισμένοι και δεν επαρκούν για την κάλυψη του γυναικείου πληθυσμού με τεστ Παπανικολάου κάθε έτος.
Μπορώ να κάνω Τεστ Παπανικολάου στην εγκυμοσύνη αν δεν έχω κάνει πρόσφατα;
Εάν δεν έχει γίνει τεστ για ένα έτος και περισσότερο θα ήταν σωστό να γίνει. Συνήθως, η πρώτη εξέταση της εγκυμοσύνης είναι μια ευκαιρία για έλεγχο, ιδιαίτερα σε γυναίκες που δεν υποβάλλονται σε τακτικούς προληπτικούς ελέγχους. Συνήθως αποφεύγεται μετά την 24η εβδομάδα κυήσεως.
Χρειάζονται τεστ Παπανικολάου οι γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε υστερεκτομή;
Εάν έχει γίνει υφολική υστερεκτομή (έχει αφαιρεθεί μόνο το σώμα της μήτρας και έχει μείνει ο τράχηλος) χρειάζεται τεστ Παπανικολάου.
Εάν η υστερεκτομή έγινε για κακοήθεια, χρειάζεται παρακολούθηση με τεστ Παπανικολάου για το ενδεχόμενο εμφάνισης αλλοιώσεων στον κόλπο. Το ίδιο ισχύει και για περιπτώσεις με ιστορικό προκαρκινικών αλλοιώσεων στον τράχηλο της μήτρας στο παρελθόν (CIN) ή σε κάθε περίπτωση, που έγινε μεν η υστερεκτομή για άλλο λόγο (π.χ. ινομυώματα, αιμορραγίες, ενδομητρίωση), αλλά βρέθηκαν στη βιοψία αλλοιώσεις από HPV στον τράχηλο.
Μόνο στις περιπτώσεις εκείνες που έχει γίνει ολική υστερεκτομή για καλοήθη πάθηση και δεν υπήρξε ιστορικό με αλλοιώσεις από HPV, δεν συνιστάται κυτταρολογικός έλεγχος του κόλπου.
Ποιες γυναίκες ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για καρκίνο τραχήλου μήτρας;
Γυναίκες οι οποίες:
- Ξεκίνησαν τη σεξουαλική τους ζωή από μικρή ηλικία
- Έχουν πολλούς σεξουαλικούς συντρόφους
- Δεν έχουν εμβολιαστεί έναντι του ιού HPV
- Παρουσιάζουν μόλυνση και στη συνέχεια λοίμωξη από HPV υψηλού κινδύνου
- Πάσχουν από σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα
- Είναι καπνίστριες
- ΄Εχουν προβλήματα του ανοσοποιητικού συστήματος.
Προετοιμασία για ένα τεστ Παπανικολάου
Ενημερώστε τον ιατρό σας για τον κύκλο σας, γιατί μπορεί να επηρεάσει ελαφρά τα αποτελέσματά σας. Το Τεστ Παπ μπορεί να γίνεται οποιαδήποτε μέρα του κύκλου μετά το τέλος της εμμήνου ρύσεως, προτιμάμε όμως την αρχή του κύκλου και λιγότερο τη μέση λόγω της δυσκολίας στη λήψη του επιχρίσματος εξαιτίας της τραχηλικής βλέννης στη μέση του κύκλου γύρω από την ωορρηξία. Πρέπει να υπάρχει διήμερη αποχή από ελεύθερη σεξουαλική επαφή και να μην έχει προηγηθεί εσωτερική κολπική πλύση, καθώς και τοποθέτηση ενδοκολπικών υποθέτων ή αλοιφών.
Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια ενός test Pap;
Το Τεστ Παπανικολάου μπορεί να είναι λίγο άβολο, αλλά η εξέταση είναι στην ουσία ανώδυνη και πολύ σύντομη. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης θα ξαπλώσετε σε ειδική γυναικολογική καρέκλα σε ανάρροπη θέση με τα πόδια σε ειδικά στηρίγματα. Ο γιατρός σας θα εισάγει αργά μια συσκευή μίας χρήσης, που ονομάζεται κολποδιαστολεας στον κόλπο σας. Αυτή η συσκευή διατηρεί τα κολπικά τοιχώματα ανοιχτά και παρέχει πρόσβαση στον τράχηλο. Στη συνέχεια ο γιατρός σας θα πάρει ένα μικρό δείγμα κυττάρων από τον τράχηλό σας.
Κατά τη διάρκεια της εξέτασης το μυστικό είναι κατά το δυνατόν να χαλαρώσετε. Προσπαθείστε νά πάρετε αργές βαθιές αναπνοές και είναι σημαντικό να παραμείνετε ήρεμες χωρίς να σφίγγεστε.
Υπάρχουν μερικοί διαφορετικοί τρόποι με τους οποίους ο γιατρός σας μπορεί να πάρει αυτό το δείγμα. Οι περισσότερες γυναίκες αισθάνονται ελαφρά πίεση και ίσως μικρή ευαισθησία κατά τη διάρκεια της σύντομης λήψης του δείγματος.
Το δείγμα κυττάρων από τον τράχηλό σας θα κρατηθεί και θα σταλεί σε ένα εργαστήριο που θα εξεταστεί για την παρουσία μη φυσιολογικών κυττάρων.Από ποια σημεία παίρνουμε κύτταρα κατά τη λήψη του Pap test;
Από ποια σημεία παίρνουμε κύτταρα κατά τη λήψη του Pap test;
Για να είναι αποδοτική η εξέταση πρέπει να ληφθούν τρία επιχρίσματα:
- Λήψη κολπικού επιχρίσματος με σπάτουλα από το πλάγιο-οπίσθιο τοίχωμα του κόλπου
- Λήψη εξωτραχηλικού επιχρίσματος με σπάτουλα τύπου Ayre, η οποία εφαρμόζεται στο έξω στόμιο του τραχήλου και περιστρέφεται κατά 360ο
- Λήψη ενδοτραχηλικού επιχρίσματος με μια μικρή βούρτσα, η οποία εισάγεται στον ενδοτράχηλο και περιστρέφεται κατά 360 μοίρες. Η χρήση βαμβακοφόρου στυλεού δεν συνιστάται γιατί απορροφά το υλικό
- Υπάρχει “καινούριο” τεστ Παπανικολάου;
Υπάρχει “καινούριο” τεστ Παπανικολάου;
Ναι, ονομάζεται ThinPrep Pap test και είναι το πρώτο τεστ υγρής φάσης, που εγκρίθηκε από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) το 1996.
Σε τι διαφέρει το ThinPrep Pap test από το συμβατικό;
Καταρχάς, δεν αλλάζει ο τρόπος λήψης του ThinPrep σε σχέση με το συμβατικό, δηλαδή λαμβάνονται κύτταρα από τον κόλπο, εξωτράχηλο και ενδοτράχηλο. Η διαφορά είναι ότι τα κύτταρα αυτά αντί να επιστρώνονται σε ένα πλακίδιο, μεταφέρονται μέσα σε ένα φιαλίδιο, το οποίο περιέχει μονιμοποιητικό υγρό. Στη συνέχεια γίνεται επεξεργασία του υγρού σε ειδικό μηχάνημα, όπου γίνεται αυτόματη επίστρωση σε πλακίδιο. Αυτή η μέθοδος εξασφαλίζει τη συλλογή όλων των κυττάρων, χωρίς απώλειες, ενώ παράλληλα καθαρίζεται το υπόστρωμα από αίμα, βλέννη και φλεγμονώδη στοιχεία.
Η Κυτταρολογία Υγρής Φάσης (LBC) έχει μεγαλύτερο κόστος από το παραδοσιακό τεστ Παπανικολάου.
Έχει δύο πλεονεκτήματα: το πρώτο πλεονέκτημα είναι η καλύτερη εικόνα για τον κυτταρολόγο, κατά τη μικροσκοπική εξέταση, που έχει ως αποτέλεσμα την ανίχνευση περισσότερων LGSIL (χαμηλού βαθμού ενδοεπιθηλιακών αλλοιώσεων). Το δεύτερο πλεονέκτημα είναι, ότι το υλικό στο φιαλίδιο διατηρείται στο εργαστήριο και εάν κατά την εξέταση των κυττάρων στο μικροσκόπιο υπάρξει ένδειξη μόλυνσης από HPV ή αμφιλεγόμενη ατυπία, λόγω πιθανής λοίμωξης από ιό (κατηγορία ASCUS), μπορεί να γίνει αναζήτηση του HPV-DNA στο εργαστήριο και να διευκρινιστεί το πρόβλημα, χωρίς να χρειαστεί να έρθει ξανά η γυναίκα στο ιατρείο για λήψη καινούργιου υλικού. Οι μελέτες έχουν δείξει, ότι η πλεονεκτεί μόνο στην ανεύρεση περισσότερων LSIL, ενώ δεν φαίνεται να υπάρχει σημαντική διαφορά στην ανεύρεση HGSIL (υψηλού βαθμού ενδοεπιθηλιακών αλλοιώσεων), που είναι και ο κύριος στόχος μας, ειδικά σε προγράμματα μαζικού ελέγχου.
Ποιες άλλες εξετάσεις μπορούν να γίνουνμε το ThinPrep Pap test;
Στο ίδιο δείγμα του ThinPrep Pap test είναι δυνατό να γίνει η ανίχνευση και η ταυτοποίηση όλων των τύπων του HPV, καθώς επίσης και των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων (χλαμύδια, μυκόπλασμα, ουρεάπλασμα κλπ.).
Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα ενός τεστ ΠΑΠ;
Υπάρχουν δυο πιθανά αποτελέσματα από ένα τεστ Παπανικολάου: φυσιολογικό αρνητικό ή μη φυσιολογικό.
Φυσιολογικό τεστ Παπανικολάου
Εάν τα αποτελέσματά σας είναι φυσιολογικά, αυτό σημαίνει ότι δεν εντοπίστηκαν μη φυσιολογικά κύτταρα. Τα φυσιολογικά αποτελέσματα αναφέρονται μερικές φορές και ως αρνητικά. Αν τα αποτελέσματά σας είναι φυσιολογικά, πιθανότατα θα χρειαστείτε ένα επαλανηπτικό τεστ Παπανικολάου σε ένα χρόνο.
Μη φυσιολογικό τεστ Παπανικολάου
Εάν τα αποτελέσματα των εξετάσεων είναι μη φυσιολογικά, αυτό δεν σημαίνει ότι έχετε καρκίνο. Απλά σημαίνει ότι υπάρχουν μη φυσιολογικές προκαρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλό σας. Υπάρχουν διάφορα επίπεδα μη φυσιολογικών κυττάρων:
- άτυπα κύτταρα (ASCUS)
- με ήπια – μέτρια δυσπλασία (LGSIL)
- σοβαρή δυσπλασία (HGSIL)
- καρκινικά κύτταρα.
Ανάλογα με τα αποτελέσματα των εξετάσεων μπορεί να συστήσουμε να αυξήσετε τη συχνότητα των test Pap ή να κάνετε μια εξέταση που ονομάζεται κολποσκόπηση. Κατά τη διάρκεια αυτής της εξέτασης θα χρησιμοποιήσουμε φως και μεγέθυνση μέσω του κολποσκοπίου για να δούμε τον τραχηλικό ιστό πιο ξεκάθαρα και θα επελείψουμε τον τράχηλο με ειδικό υγρό, που βοηθά στη διαπίστωση των πθανών αλλοιώσεων του τραχήλου. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί επίσης να χρειαστεί να πάρουμε ένα δείγμα του ιστού του τραχήλου της μήτρας, για μια εξέταση που ονομάζεται βιοψία τραχήλου.
ASC.
Η ομάδα αυτή περιλαμβάνει τα ASCUS και ASC-H. Σε κάποια κύτταρα από πλακώδες επιθήλιο βρίσκεται ατυπία, χωρίς όμως να μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια η σοβαρότητα και η βαρύτητά της. Εάν δοθεί θετικό αποτέλεσμα ASCUS πιθανολογούνται ελαφρύτερες αλλοιώσεις, ενώ η ταξινόμηση του τεστ ως ASC-H σημαίνει, ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί η ύπαρξη σοβαρότερης αλλοίωσης. Περίπου 3-10% του συνόλου των τεστ Παπανικολάου ταξινομούνται σε αυτές τις δύο κατηγορίες. Σε πολλές μελέτες, μετά τον τελικό έλεγχο (κολποσκόπηση με ή χωρίς βιοψία και αναζήτηση HPV-DNA) έχει αποδειχθεί, ότι: 50-60% των γυναικών δεν έχουν κανένα πρόβλημα, 40-50% έχουν μόλυνση από HPV. Στις μισές από αυτές δεν υπάρχουν αλλοιώσεις στους ιστούς. Οι άλλες μισές, σχεδόν, κατατάσσονται στην κατηγορία των CIN-1, ενώ ένα 6-8% των περιπτώσεων αποδεικνύεται, ότι έχει τελικά CIN-2 ή 3. Επίσης, έχει παρατηρηθεί, ότι σε σύνολο περίπου 1.000 τεστ αυτής της κατηγορίας, ανευρίσκεται τελικά και ένας καρκίνος.
LGSIL.
Αλλοιώσεις χαμηλού βαθμού ανευρίσκονται στο 1-3% των τεστ στο γενικό πληθυσμό και σε πολύ μεγαλύτερα ποσοστά, εάν επικεντρωθούμε στις μικρότερες ηλικίες. Όμως, ενώ σε γυναίκες μικρότερης ηλικίας των 21 ετών, ένα τεστ LGSIL δεν έχει βαρύνουσα σημασία, σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας πρέπει να διερευνάται οπωσδήποτε. Εάν ελέγξουμε με κολποσκόπηση και βιοψία όλες τις γυναίκες των οποίων τα τεστ Παπανικολάου έδειξαν LSIL, θα βρούμε, ότι η τελική διάγνωση είναι HGSIL σε ποσοστά που κυμαίνονται από 10-18%. Τα μικρότερα ποσοστά αφορούν στις νεαρότερες γυναίκες, ενώ τα υψηλότερα αφορούν στην ομάδα άνω των 35 ετών. Επομένως, αξίζει να ελέγχονται περαιτέρω οι ασθενείς με διάγνωση LGSIL με το τεστ Παπανικολάου (το επόμενο βήμα είναι η κολποσκόπηση).
HGSIL.
Στο γενικό πληθυσμό βρίσκουμε αυτό το αποτέλεσμα στα τεστ, σε μικρά ποσοστά (0,3-0,8%). Στον περαιτέρω έλεγχο (κολποσκόπηση), που οπωσδήποτε πρέπει να γίνει στην κατηγορία αυτή, συνήθως ανευρίσκονται αλλοιώσεις υψηλού βαθμού. Σε λίγες περιπτώσεις η τελική διάγνωση είναι LGSIL (αφορούν συνήθως περιπτώσεις που υπερεκτιμήθηκαν στην κυτταρολογική εξέταση). Όμως, υπάρχουν και λίγες περιπτώσεις, στις οποίες το τεστ έδειξε HGSIL και μετά τον έλεγχο, η τελική διάγνωση είναι διηθητικός καρκίνος (1-4%). Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή σε γυναίκες μεγαλύτερες των 30 ετών, όταν έχουμε HGSIL στο τεστ Παπανικολάου.
AGUS.
Ατυπία από αδενικά κύτταρα, που δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια στο τεστ Παπανικολάου, ανευρίσκεται σε ποσοστά 0,2-0,8% στο γενικό πληθυσμό. Σε 50-70% από αυτές τις περιπτώσεις, ο τελικός έλεγχος θα αποδείξει, ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα και ήταν μια απλή υπερεκτίμηση. Όμως, στο μεγαλύτερο μέρος των υπόλοιπων γυναικών, ο περαιτέρω έλεγχος θα δείξει κατά σειρά συχνότητας: HGSIL, αδενοκαρκίνωμα in situ (μη μεταστατικό) και διηθητικό καρκίνο (σε λίγες περιπτώσεις). Όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος. Υπάρχουν περιπτώσεις (αφορούν συνήθως γυναίκες μεγαλύτερες των 35 ετών), στις οποίες ο γιατρός θα ζητήσει να ελέγξει και το ενδομήτριο, εκτός από τον τράχηλο, για να αποκλείσει το ενδεχόμενο αδενοκαρκινώματος του ενδομητρίου.
Πόσο ακριβή είναι τα αποτελέσματα;
Τα τεστ Παπανικολάου είναι πολύ ακριβή και οι τακτικές εξετάσεις μειώνουν τα ποσοστά καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και τη θνησιμότητα κατά 80-90% . Μπορεί να είναι ελαφρά άβολα, αλλά η σύντομη αυτή ενόχληση προστατεύει σημαντικά την υγείας σας.
