Τι είναι ο HPV;
Ο Ιός Ανθρωπίνων Θηλωμάτων (HPV) είναι ένα από τα συχνότερα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Το ένα τρίτο των τύπων του ιού μεταδίδεται μέσω της σεξουαλικής επαφής και αναπτύσσεται μόνο στη γεννητική περιοχή. Μερικοί τύποι του HPV προκαλούν κονδυλώματα της γεννητικής οδού (τύποι χαμηλού κινδύνου) και άλλοι τύποι (υψηλού κινδύνου) έχουν συσχετιστεί με την εμφάνιση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και άλλων καρκίνων του γεννητικού συστήματος.
Πόσοι τύποι HPV υπάρχουν και ποιοι είναι αυτοί;
Έχουν περιγραφεί περίπου 60 διαφορετικοί τύποι του ιού αυτού και στον κάθε τύπο έχει δοθεί διαφορετικός αριθμός. Έτσι, υπάρχουν οι τύποι 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 31, 33, 35, 39, 40, 41, 42 κ.ο.κ.
Υπάρχει κάποια ιδιαίτερη κλινική σημασία αυτών των διαφορετικών τύπων του ιού;
Υπάρχει ιδιαίτερη κλινική σημασία με την έννοια ότι δεν προκαλούν όλοι οι τύποι ίδιας βαρύτητας βλάβες. Υπάρχουν κάποιοι τύποι που παρουσιάζονται πιο επιθετικοί και ενοχοποιούνται για τη δημιουργία καρκίνου, ενώ άλλοι είναι λιγότερο επιθετικοί και προκαλούν βλάβες που καθίστανται πολύ λιγότερο επικίνδυνες για τον άνθρωπο.
Μπορούμε να βρούμε από ποιον ιό έχει προσβληθεί κάθε άτομο;
Μπορούμε να βρούμε τον τύπο του ιού, που έχει προσβάλει το κάθε άτομο με μία ειδική εξέταση που λέγεται ταυτοποίηση ή τυποποίηση του ιού και με αυτό τον τρόπο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πόσο “επιθετικός” είναι ο ιός, με άλλα λόγια αν είναι πιο πολλές οι πιθανότητες να αναπτυχθεί καρκίνος. Στην πράξη, όμως, εφαρμόζουμε συχνά την τακτική “βλέπω και θεραπεύω”, που έχει να κάνει με τη βλάβη που έχουμε διαγνώσει και το πώς πρέπει να την αντιμετωπίσουμε, χωρίς να μας ενδιαφέρει απόλυτα το είδος του ιού.
Τι είδους βλάβες μπορεί να προκαλέσει ο ιός αυτός;
Η μόλυνση με τον ιό των κονδυλωμάτων είναι εξαιρετικά συχνή. Υπολογίζεται ότι περίπου το 50-75% των σεξουαλικά ενεργών γυναικών θα μολυνθούν σε κάποια στιγμή της ζωής τους. Όμως, στο μεγαλύτερο ποσοστό (80%) των γυναικών παρουσιάζεται μια παροδική HPV μόλυνση, ανάπτυξη αντισωμάτων, καταπολέμηση και αποδρομή της λοίμωξης χωρίς την δημιουργία κυτταρικών προκαρκινικών αλλοιώσεων. Από το υπόλοιπο 20%, μόνο το 2-3% των γυναικών με HPV μόλυνση θα αναπτύξει προκαρκινικές βλάβες, δηλαδή οι περισσότερες θα μείνουν απλά φορείς του ιού.
Πώς ονομάζονται οι βλάβες αυτές;
Οι βλάβες αυτές ονομάζονται δυσπλασίες και, διακρίνονται σε ελαφρού βαθμού, μέτριου και σοβαρού βαθμού. Στα αγγλικά αναφέρονται ως CINI, CINII & CINIII (CIN: Cervical Intraepithelial Neoplasia) αντίστοιχα. Αυτές οι βλάβες δεν είναι καρκινικές. Θεωρούνται προκαρκινικές, με την έννοια ότι, αν μείνουν χωρίς διάγνωση, παρακολούθηση και ενδεχομένως αντιμετώπιση, τότε είναι δυνατόν να εξελιχθούν σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, ανάλογα, βέβαια, με τον ιό που έχει προσβάλει το άτομο και την κατάσταση της άμυνας του οργανισμού αλλά και τη δράση άλλων παραγόντων, όπως κάπνισμα κ.λπ.
Μπορεί αυτές οι δυσπλασίες να υποχωρήσουν από μόνες τους;
Η ελαφρού βαθμού δυσπλασία, δηλαδή το CIN1, έχει πολλές πιθανότητες να υποχωρήσει από μόνη της και λιγότερες να προχωρήσει σε μέτριου βαθμού ή CIN3. Το CIN2 παρουσιάζει μικρότερες πιθανότητες να υποχωρήσει και μεγαλύτερες να εξελιχθεί σε CIN3 και το CIN3 πολύ λίγες να υποχωρήσει, όπως και πάρα πολλές να προχωρήσει σε αρχόμενη μορφή του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Υπάρχει θεραπεία για τον ιό ή τις βλάβες;
Θεραπεία για τον ιό των επίπεδων κονδυλωμάτων δεν υπάρχει. Όταν το άτομο προσβληθεί από τον ιό, είναι φορέας του δια βίου. Υπάρχουν περίοδοι κατά τις οποίες το άτομο εμφανίζει ύφεση, στη διάρκεια της οποίας δεν παρουσιάζει κανένα σύμπτωμα, και περίοδοι έξαρσης, όπου διαγιγνώσκονται βλάβες και υπάρχουν συμπτώματα. Θεραπεία εφαρμόζεται μόνο για τις περιπτώσεις προχωρημένων δυσπλασιών. Και βέβαια λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η ηλικία της γυναίκας, η επιθυμία για αναπαραγωγή (τεκνοποίηση), τα κολποσκοπικά ευρήματα κ.ά.
Η θεραπεία των βλαβών αυτών είναι οριστική;
Όχι, δεν είναι οριστική. Δυστυχώς, υπάρχει πάντα η πιθανότητα υποτροπής της βλάβης τοπικά. Αν θα υπάρξει υποτροπή ή όχι εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως ο τύπος του ιού, η εξαίρεση της βλάβης επί υγιών ορίων, η άμυνα του οργανισμού, το κάπνισμα, ασθένειες που επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα κ.ά.
Πως μπορούν να προφυλαχθούν οι γυναίκες από τον κίνδυνο ανάπτυξης Καρκίνου Τραχήλου Μήτρας;
Αν υπάρχει ένδειξη μόλυνσης από τον ιό HPV, η γυναίκα θα πρέπει να υποβληθεί σε μία ειδική εξέταση από ειδικό, την κολποσκόπηση, που γίνεται ακριβώς όπως και το Παπ τεστ, με τη διαφορά ότι χρησιμοποιούνται διάφορες χρωστικές και μεγεθυντικοί φακοί για την λεπτομερή εξέταση του τραχήλου.
Έτσι είναι δυνατή η αναγνώριση μίας πολύ μικρής προκαρκινικής βλάβης και η ιστολογική βιοψία (χωρίς αναισθησία) μπορεί να καταδείξει εύκολα το βαθμό της προκαρκινικής βλάβης. Ακολουθεί η αφαίρεση των προκαρκινικών βλαβών, που μπορεί να γίνει ακόμα και με τοπική αναισθησία στο εξωτερικό ιατρείο ή συνηθέστερα με μικρής διάρκειας νάρκωση στην κλινική.
Μπορούμε να βασιζόμαστε στο τεστ Παπ; Πόσο αξιόπιστο είναι;
Δυστυχώς, δεν μπορούμε να βασιζόμαστε απόλυτα στο τεστ Παπ. Η αξιοπιστία του δεν ξεπερνά το 80-85%. Σε αρκετά κέντρα του εξωτερικού έχει αναφερθεί ποσοστό 25-30% ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων. Ο συνδυασμός τεστ Παπ, τυποποίησης του ιού και κολποσκόπησης αυξάνει το ποσοστό αξιοπιστίας για παρακολούθηση του ιού και των εν λόγω βλαβών κοντά στο 100%.
Πώς μπορούν να προληφθούν η μετάδοση του ιού ή οι βλάβες;
Η πρόληψη της μετάδοσης του ιού μπορεί να επιτευχθεί αν κανείς επιλέγει όσο το δυνατόν πιο προσεκτικά τον ερωτικό του σύντροφο (αποφυγή συντρόφων με βεβαρημένο ιατρικό ιστορικό), περιορίζει τον αριθμό των ερωτικών συντρόφων, διατηρεί σε καλή κατάσταση τον οργανισμό και την υγεία του και επίσης χρησιμοποιεί προφυλακτικό, ενώ ιδιαίτερη σημασία στις μέρες μας αποκτά και ο εμβολιασμός έναντι του HPV.
Η αποφυγή βλαβών στηρίζεται κυρίως στoν ετήσιο έλεγχο από το γυναικολόγο και το Τεστ Παπανικολάου. Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνες Α, C, E και φολικό οξύ μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου τραχήλου σε γυναίκες, που έχουν προσβληθεί από τον ιό των κονδυλωμάτων.
Τι είναι το εμβόλιο έναντι του HPV (Gardasil);
Το Gardasil είναι εμβόλιο το οποίο περιέχει καθαρές πρωτεΐνες L1 για 4 τύπους του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (τύποι 6, 11, 16 και 18) και για 9 τύπους (6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 και 58) η νεότερη έκδοσή του και προστατεύει από τη μόλυνση με τον ιό.
Σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιείται το Gardasil;
Το Gardasil χρησιμοποιείται για τον εμβολιασμό κατά των λοιμώξεων, που προκαλούνται από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) τύπου 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 και 58. Το Gardasil έχει ως στόχο την προφύλαξη από την υψηλού βαθμού δυσπλασία του τραχήλου της μήτρας ή του αιδοίου, του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και των κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων που προκαλούνται από τις εν λόγω λοιμώξεις από HPV. Η αποτελεσματικότητα του Gardasil μελετήθηκε σε ενήλικες γυναίκες ηλικίας 16-26 ετών, και χορηγείται σύμφωνα με τις επίσημες συστάσεις μόνο με ιατρική συνταγή.
Πώς χρησιμοποιείται το Gardasil;
Το Gardasil (https://www.ema.europa.eu/en/documents/product-information/gardasil-9-epar-product-information_el.pdf) χορηγείται σε άτομα ηλικίας 9 ετών και άνω. Το εμβόλιο χορηγείται με ενδομυϊκή ένεση, κατά προτίμηση στον μυ του άνω βραχίονα ή στον μηρό.
Άτομα ηλικίας 9 έως και 14 ετών τη στιγμή της πρώτης ένεσης:
Το Gardasil 9 μπορεί να χορηγηθεί σύμφωνα με ένα σχήμα 2-δόσεων (0, 6 – 12 μήνες). Η δεύτερη δόση θα πρέπει να χορηγείται μεταξύ 6 και 12 μηνών μετά την πρώτη δόση. Εάν η δεύτερη δόση του εμβολίου χορηγηθεί νωρίτερα από τους 5 μήνες μετά την πρώτη δόση, μια τρίτη δόση θα πρέπει πάντα να χορηγείται.
Το Gardasil 9 μπορεί να χορηγηθεί και σύμφωνα με ένα σχήμα 3-δόσεων (0, 2, 6 μήνες). Η δεύτερη δόση θα πρέπει να χορηγείται τουλάχιστον ένα μήνα μετά την πρώτη δόση και η τρίτη δόση θα πρέπει να χορηγείται τουλάχιστον 3 μήνες μετά τη δεύτερη δόση. Και οι τρεις δόσεις πρέπει να δίνονται μέσα σε περίοδο 1 έτους.
Άτομα ηλικίας 15 ετών και μεγαλύτερα τη στιγμή της πρώτης ένεσης:
Το Gardasil 9 θα πρέπει να χορηγείται σύμφωνα με ένα σχήμα 3-δόσεων (0, 2, 6 μήνες). Η δεύτερη δόση θα πρέπει να χορηγείται τουλάχιστον ένα μήνα μετά την πρώτη δόση και η τρίτη δόση θα πρέπει να χορηγείται τουλάχιστον 3 μήνες μετά τη δεύτερη δόση. Και οι τρεις δόσεις πρέπει να δίνονται μέσα σε περίοδο 1 έτους.
Η ανάγκη για αναμνηστική δόση δεν έχει τεκμηριωθεί.
Πώς δρα το Gardasil;
Υπάρχουν πάνω από 100 τύποι ιών των ανθρωπίνων θηλωμάτων, και ορισμένοι τύποι σχετίζονται με καρκίνους των γεννητικών οργάνων. Οι τύποι 16 και 18 του HPV προκαλούν περίπου το 70% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας και οι τύποι 6 και 11 του HPV προκαλούν περίπου το 90% των κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων.
Όταν το εμβόλιο χορηγείται στον ασθενή, το ανοσοποιητικό του σύστημα (το σύστημα που καταπολεμά τις ασθένειες) παράγει αντισώματα ενάντια στις συγκεκριμένες πρωτεΐνες. Τα αντισώματα βοηθούν στην εξόντωση του ιού. Έπειτα από τον εμβολιασμό, το ανοσοποιητικό σύστημα είναι σε θέση να παράγει τα αντισώματα γρηγορότερα όταν εκτεθεί εκ νέου στους ιούς. Η διαδικασία αυτή βοηθάει στην προστασία έναντι των ασθενειών που προκαλούνται από τους εν λόγω ιούς.
Ποιο είναι το όφελος του Gardasil σύμφωνα με τις μελέτες;
Εξετάζοντας συνολικά τα αποτελέσματα των μελετών, αποδείχθηκε ότι καμία από τις γυναίκες που δεν είχαν ποτέ πριν μολυνθεί από τους τύπους 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 και 58 του HPV και οι οποίες είχαν λάβει τo πλήρες εμβολιαστικό σχήμα του Gardasil δεν παρουσίασε υψηλό βαθμό δυσπλαστικών βλαβών του τραχήλου της μήτρας, οφειλόμενων στους τύπους αυτούς.
Σχετικά με τα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων που οφείλονται στους τύπους του HPV, μελετήθηκαν τα αποτελέσματα 3 μελετών, και παρατηρήθηκε ότι 1 γυναίκα από την ομάδα που εμβολιάστηκε με Gardasil (7.897) και 91 γυναίκες από την ομάδα που έλαβε το εικονικό εμβόλιο (7.899) παρουσίασαν κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων.
Ποιοι κίνδυνοι συνδέονται με το Gardasil;
Στις μελέτες, οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες (εμφανίζονται σε περισσότερους από 1 στους 10 ασθενείς) είναι η πυρεξία (πυρετός) και οι αντιδράσεις στην περιοχή εφαρμογής της ένεσης (ερυθρότητα, πόνος, οίδημα). Ο πλήρης κατάλογος όλων των ανεπιθύμητων ενεργειών που αναφέρθηκαν με το Gardasil περιλαμβάνεται στο φύλλο οδηγιών χρήσης.
Το Gardasil δεν πρέπει να χορηγείται σε άτομα που μπορεί να είναι υπερευαίσθητα (αλλεργικά) στη δραστική ουσία του εμβολίου ή σε οποιοδήποτε άλλο από τα συστατικά του. Εάν ένας ασθενής εμφανίσει σημάδια αλλεργίας έπειτα από μία δόση Gardasil, δεν πρέπει να λάβει τις υπόλοιπες δόσεις του εμβολίου. Ο εμβολιασμός πρέπει να αναβάλλεται σε άρρωστους ασθενείς με υψηλό πυρετό.
Για ποιους λόγους εγκρίθηκε το Gardasil;
Η Επιτροπή Φαρμάκων για Ανθρώπινη Χρήση (CHMP) αποφάσισε ότι τα οφέλη του Gardasil υπερτερούν των κινδύνων που συνδέονται με αυτό για τη χρήση του ως εμβόλιο για την πρόληψη των βλαβών του τραχήλου της μήτρας (CIN 2/3) και του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, των βλαβών του αιδοίου (VIN 2/3) και των ακροχορδόνων των έξω γεννητικών οργάνων (οξυτενή κονδυλώματα) που σχετίζονται με τους τύπους 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 και 58 του HPV. Η επιτροπή εισηγήθηκε τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας για το Gardasil.
Πρέπει να εμβολιάζονται και οι άνδρες;
Στην παρούσα φάση δεν εφαρμόζεται ο μαζικός εμβολιασμός των ανδρών, αφού με τον εμβολιασμό των γυναικών πιστεύεται ότι θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Μπορούν όμως να εμβολιαστούν οι άνδρες αν το επιθυμούν.
Αν υπάρχει ήδη προσβολή από τον ιό πρέπει να γίνεται το εμβόλιο;
Αφού αντιμετωοισθεί κατάλληλα το αποτέλεσμα της προσβολής από τον ιό, το εμβόλιο θα προστατέψει από την προσβολή από άλλους τύπους του ίδιου ιού και τα επακόλουθά τους. Συνιστάται επομένως να γίνεται, πρέπει όμως να γνωρίζει κανείς ότι δεν θα έχει καμία επίδραση – ούτε θετική ούτε αρνητική – στην εξέλιξη της παρούσας λοίμωξης από τον ιό.
Μετά τον εμβολιασμό είναι αναγκαία η παρακολούθηση με Τέστ Παπ κλπ;
Το εμβόλιο δεν αντικαθιστά αλλά συμπληρώνει τον υπάρχοντα προληπτικό έλεγχο.
Προστατεύει από τη μετάδοση 9 τύπων του ιού, όμως παραμένει υπαρκτός ο κίνδυνος μόλυνσης με κάποιον άλλο τύπο του ιού.
Είναι επομένως απαραίτητο κάθε γυναίκα, ανεξάρτητα από το αν έχει κάνει το εμβόλιο ή όχι,να συνεχίσει ανελλιπώς τον ετήσιο προληπτικό έλεγχο με το Τεστ Παπ.
Χρειάζονται αναμνηστικές δόσεις του εμβολίου;
Προς το παρόν αναμένουμε τα αποτελέσματα ερευνών για να καθορίσουμε αν και πότε θα γίνεται αναμνηστική δόση μετά τον αρχικό εμβολιασμό.
